重回帰分析、外れ値の処理

統計解析 06 クラス : 第11回 (12/13/06)

 前回は、説明変量が一つである単回帰分析を紹介した。 単回帰分析における説明変量が複数になった手法が重回帰分析であり、 残差(予測誤差)の二乗和を最小にするという考え方は同じなので、 その原理は容易に理解できると期待している。
  1. 重回帰分析 : 2変量以上の説明する変量(説明変量)で 1変量(目的変量)を説明

    1. プログラム : les1101.sas

       /* Lesson 11-1 */
       /*    File Name = les1101.sas   12/13/06   */
      
      data gakusei;
        infile 'all06be.prn'
          firstobs=2;
        input sex $ shintyou taijyuu kyoui 
              jitaku $ kodukai carryer $ tsuuwa;
      
      if sex^='M' & sex^='F' then delete;
      
      proc print data=gakusei(obs=10);
      run;
      
      proc reg data=gakusei;                                  : 回帰分析
        model taijyuu=shintyou kyoui;                         : 複数変量を指定
        output out=outreg1 predicted=pred1 residual=resid1;   : 結果項目の保存
      run;                                                    :
      
      proc print data=outreg1(obs=15);
      run;
                                                       :
      proc plot data=outreg1;                          : 散布図を描く
        where shintyou^=. and taijyuu^=. and kyoui^=.; : 解析に使ったデータのみ
        plot taijyuu*shintyou;                         :
        plot taijyuu*kyoui;                            :
        plot taijyuu*pred1;                            : 観測値と予測値
        plot resid1*pred1   /vref=0;                   : 残差と予測値(残差解析)
        plot resid1*shintyou/vref=0;                   : 残差と説明変量(残差解析)
        plot resid1*kyoui   /vref=0;                   : 残差と説明変量(残差解析)
        plot resid1*taijyuu /vref=0;                   : 残差と目的変量(残差解析)
      run;                                             :
                                                       :
      proc univariate data=outreg1 plot normal;        : 残差を正規プロットして確かめる
        var resid1;                                    :
      run;                                             :
      
    2. 出力結果 : les1101.lst
                                    SAS システム                             2
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
      Model: MODEL1  
      Dependent Variable: TAIJYUU                                            
                                Analysis of Variance
      
                                Sum of         Mean
       Source          DF      Squares       Square      F Value       Prob>F
      
       Model            2   8975.29620   4487.64810      134.924       0.0001
       Error          109   3625.40059     33.26056
       C Total        111  12600.69679
      
           Root MSE       5.76720     R-square       0.7123
           Dep Mean      58.65536     Adj R-sq       0.7070
           C.V.           9.83234
      
                                    SAS システム                             3
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
                                Parameter Estimates
      
                         Parameter      Standard    T for H0:               
        Variable  DF      Estimate         Error   Parameter=0    Prob > |T|
      
        INTERCEP   1   -110.532541   10.74350068       -10.288        0.0001
        SHINTYOU   1      0.685587    0.06817615        10.056        0.0001
        KYOUI      1      0.629007    0.07934985         7.927        0.0001
      
                                    SAS システム                             4
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
                 S
                 H      T               K  C
                 I      A       J       O  A           T                R
                 N      I    K  I       D  R           S      P         E
                 T      J    Y  T       U  R           U      R         S
        O   S    Y      Y    O  A       K  Y           U      E         I
        B   E    O      U    U  K       A  E           W      D         D
        S   X    U      U    I  U       I  R           A      1         1
      
         1  F  145.0  38.0   .  J   10000               .    .        .     
         2  F  146.7  41.0  85  J   10000  Vodafone  6000  43.5086  -2.50864
         3  F  148.0  42.0   .  J   50000               .    .        .     
         4  F  148.0  43.0  80  J   50000  DoCoMo    4000  41.2549   1.74513
         5  F  148.9    .    .  J   60000               .    .        .     
         6  F  149.0  45.0   .  G   60000               .    .        .     
         7  F  150.0  46.0  86      40000               .  46.4001  -0.40009
         8  F  151.0  45.0   .  J   20000  docomo    5000    .        .     
         9  F  151.0  50.0   .  G   60000  J-PHONE      .    .        .     
        10  F  151.7  41.5  80  J   35000               .  43.7915  -2.29154
        11  F  152.0  35.0  77  J   60000  DoCoMo    2000  42.1102  -7.11020
        12  F  152.0  43.0   .  J   20000  au        3500    .        .     
        13  F  152.0  44.0   .      45000  DoCoMo    4000    .        .     
        14  F  153.0  41.0   .  J  125000  No           .    .        .     
        15  F  153.0  42.0   .  G       0  Vodafone  1000    .        .     
      
                                    SAS システム                             6
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
           プロット : TAIJYUU*SHINTYOU.  凡例: A = 1 OBS, B = 2 OBS, ...
          100 +                                               A
              |                                    A              A
      TAIJYUU |                                           A A A
              |                                 B BABAB BACAA B B A  AA
              |                 A  A    B A B BBA BAGBC ACAA  AABBA
           50 +             A   A ADB CCEAC BBACB A
              |         A A   B  A A
              |
              |
              |
            0 +
              --+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-
               140         150         160         170         180         190
                                          SHINTYOU
      
                                    SAS システム                             7
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
             プロット : TAIJYUU*KYOUI.  凡例: A = 1 OBS, B = 2 OBS, ...
           100 +                                                    A
               |                                     A    A
       TAIJYUU |                                      AA          A
               |                          A A C BBF CACA  A  A
               |                  A   A C C AAF FBK AAAA  A
            50 +       A          A   AA  E JCHBBA
               |                      A A B   B
               |
               |
               |
             0 +
               ---+-------+-------+-------+-------+-------+-------+-------+--
                 50      60      70      80      90      100     110     120
                                            KYOUI
      
                                    SAS システム                             8
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
             プロット : TAIJYUU*PRED1.  凡例: A = 1 OBS, B = 2 OBS, ...
          100 +                                                   A
              |                               A              A
      TAIJYUU |                                    A A           A
              |                       AAA BCABABA ABABC   A
              |     A       B  BAAAAAAABBAAFEBBABA C
           50 + AA      C DBCBEC CEA B
              |   ABAA      A
              |
              |
              |
            0 +
              --+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-
               40          50          60          70          80          90
                                 Predicted Value of TAIJYUU
      
                                    SAS システム                             9
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
             プロット : RESID1*PRED1.  凡例: A = 1 OBS, B = 2 OBS, ...
            |
      R  40 +
      e     |
      s     |                                A
      i  20 +                                                    A
      d     |  A   A                      A                 A
      u     |   A          B  BAAA   AAA ABAAA    A A
      a   0 +----AAAA--C-DBCADB-AABAAAABAAEDB-BA-AB-BB----------A-------------
      l     |     A        AAAA BD  B A  AAAABABA CA A   A
            |
        -20 +
            ---+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+--
              40          50          60          70          80          90
                                Predicted Value of TAIJYUU
      
                                    SAS システム                            10
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
            プロット : RESID1*SHINTYOU.  凡例: A = 1 OBS, B = 2 OBS, ...
            |
      R  40 +
      e     |
      s     |                                     A
      i  20 +                                                A
      d     |                  A                 A A             A
      u     |                     B    B   A     BBBAB  ABAA
      a   0 +----------A-A-A-A-AAACB-CBDAB-BABBC-A-DAB-CAC-A-C-B-A--A---------
      l     |                A    A   AA B AAACB A BAA  B A  AABBA   A
            |
        -20 +
            ---+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+--
              140         150         160         170         180         190
                                         SHINTYOU
      
                                    SAS システム                            11
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
             プロット : RESID1*KYOUI.  凡例: A = 1 OBS, B = 2 OBS, ...
            |
      R  40 +
      e     |
      s     |                                        A
      i  20 +                                                        A
      d     |     A                   A          A        A
      u     |                  B    A A B  A C ABD    B
      a   0 +-----------------------B-A-G-CDDKCCAH-AABC---B--------A----------
      l     |                       AA  B CA GABBD AA C       A
            |
        -20 +
            -+--------+--------+--------+--------+--------+--------+--------+-
            50       60       70       80       90       100      110      120
                                           KYOUI
      
                                    SAS システム                            12
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
            プロット : RESID1*TAIJYUU.  凡例: A = 1 OBS, B = 2 OBS, ...
                |
          R  40 +
          e     |
          s     |                                               A
          i  20 +                                                      A
          d     |                        AA           A          A
          u     |                    A    BAAAB B BBBA  AA
          a   0 +----------------BABDCCFDAB-CFDCDAB-E----A----------------
          l     |            A   A  BDABB CAADABCAA
                |
            -20 +
                ---+------------+------------+------------+------------+--
                  20           40           60           80           100
                                          TAIJYUU
      
                                    SAS システム                            13
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
                                Univariate Procedure
      Variable=RESID1        Residual
                                      Moments
      
                      N               112  Sum Wgts        112
                      Mean              0  Sum               0
                      Std Dev    5.715004  Variance   32.66127
                      Skewness   1.299099  Kurtosis   2.519207
                      USS        3625.401  CSS        3625.401
                      CV                .  Std Mean   0.540017
                      T:Mean=0          0  Pr>|T|       1.0000
                      Num ^= 0        112  Num > 0          45
                      M(Sign)         -11  Pr>=|M|      0.0467
                      Sgn Rank       -430  Pr>=|S|      0.2134
                      W:Normal   0.916104  Pr<W         0.0001
      
                                    SAS システム                            17
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
                                Univariate Procedure
      Variable=RESID1        Residual
         Stem Leaf                                               #     Boxplot
            2 4                                                  1        *   
            1 8                                                  1        0   
            1 01234                                              5        0   
            0 55667777788889                                    14        |   
            0 000000111111122223333444                          24     +--+--+
           -0 4444443333333333333332222222222221111111111100    46     *-----*
           -0 98877777766655555555                              20        |   
           -1 0                                                  1        |   
              ----+----+----+----+----+----+----+----+----+-              
          Multiply Stem.Leaf by 10**+1                                    
      
                                    SAS システム                            18
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
                                Univariate Procedure
      Variable=RESID1        Residual
                                   Normal Probability Plot              
                22.5+                                                  *
                    |                                               *   
                    |                                         ***+*+++++
                    |                                  +*******+        
                    |                         +++*******                
                    |                ************                       
                    |*  * * **********                                  
               -12.5+++++++++                                           
                     +----+----+----+----+----+----+----+----+----+----+
                         -2        -1         0        +1        +2     
      
    3. 結果の見方
      • 対象になったのは 112名。
      • 説明変量群が予測に役立っているか?
        • 回帰に役立っているか : Prob>F : 小さいと有意
        • 「役立っている」と言える : 0.01% だから 1% で有意
      • 決定係数 : R-Square ( 相関係数 : R )
        • 目的変量が説明変量でどの程度説明しているかの割合。
        • 1 に近いほど当てはまりが良いと言える。: 71.2%
        • 説明変量数が増えると大きくなるのが一般的。
      • 回帰係数 : Parameter Estimate
        • 回帰式: a=0.686, b=0.629, c=-111
      • ある特定の説明変量が予測に役立っているか?
        • 回帰係数の検定(帰無仮説:係数=0 か?) : Prob>|T| : 小さいと有意
        • 両方とも(身長も胸囲も)有意
        • 「各係数は 0ではない」と言える : 0.01% だから 1% で有意
      • 残差の性質 ===> 正規性 : 残差プロット、残差解析
        • 残差(予測誤差)は正規分布をしていると仮定してモデルが構築されている。
        • この仮定が覆ると、回帰分析として成立していないことになる。
        • 残差が正規分布をしているか確認する必要がある。
        • 均等に散らばっているか?
        • 傾向はないか? : もし傾向があると言うことになれば正規性の仮定が崩れている
        • 体重の大きい 3例程度が外れ値と考えられるか要確認 ===> [演習](第3節)
        • ...
      • ...

  2. 特定グループでの解析

    1. プログラム : les1102.sas

       /* Lesson 11-2 */
       /*    File Name = les1102.sas   12/13/06   */
      
      data gakusei;
        infile 'all06be.prn'
          firstobs=2;
        input sex $ shintyou taijyuu kyoui 
              jitaku $ kodukai carryer $ tsuuwa;
      
      if sex^='M' & sex^='F' then delete;                    : 性別不明は除外
      if shintyou=. | taijyuu=. | kyoui=. then delete;       : 欠損のあるデータは除外
      
      proc print data=gakusei(obs=10);
      run;
      
      proc corr data=gakusei;                                : 相関係数
        where sex='M';                                       : 男性について
      run;                                                   :
                                                             :
      proc reg data=gakusei;                                 : 回帰分析
        model taijyuu=shintyou kyoui;                        :
        where sex='M';                                       : 男性について
        output out=outreg1 predicted=pred1 residual=resid1;  :
      run;                                                   :
      
      proc print data=outreg1(obs=15);
      run;
      
      proc plot data=outreg1;
        where sex='M';                                       : 対象データについて
        plot taijyuu*shintyou;
        plot taijyuu*kyoui;
        plot taijyuu*pred1;
        plot resid1*(pred1 shintyou kyoui taijyuu)/vref=0;          : まとめて記述
      /*
        plot resid1*pred1   /vref=0;
        plot resid1*shintyou/vref=0;
        plot resid1*kyoui   /vref=0;
        plot resid1*taijyuu /vref=0;
      */
      run;
      
      proc univariate data=outreg1 plot normal;
        var resid1;
      run;
      
    2. 出力結果 : les1102.lst
                                    SAS システム                             2
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
                                Correlation Analysis
            5 'VAR' Variables:  SHINTYOU TAIJYUU  KYOUI    KODUKAI  TSUUWA  
      
                                 Simple Statistics
       
        Variable         N      Mean   Std Dev       Sum   Minimum   Maximum
      
        SHINTYOU        70     172.5    5.9777   12077.1     156.0     185.0
        TAIJYUU         70   64.4529    8.8266    4511.7   46.0000     100.0
        KYOUI           70   88.7000    8.3133    6209.0   56.0000     112.0
        KODUKAI         66   51909.1   56034.0   3426000         0    300000
        TSUUWA          14    6632.1    4247.9   92850.0     350.0   15000.0
      
                                    SAS システム                             3
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
                                Correlation Analysis
      
           Pearson Correlation Coefficients / Prob > |R| under Ho: Rho=0
           / Number of Observations  
      
                    SHINTYOU     TAIJYUU       KYOUI     KODUKAI      TSUUWA
      
        SHINTYOU     1.00000     0.41097     0.19202     0.10975     0.11552
                      0.0         0.0004      0.1113      0.3803      0.6941
                          70          70          70          66          14
      
        TAIJYUU      0.41097     1.00000     0.65083    -0.03754     0.14591
                      0.0004      0.0         0.0001      0.7647      0.6187
                          70          70          70          66          14
      
        KYOUI        0.19202     0.65083     1.00000    -0.12942    -0.38661
                      0.1113      0.0001      0.0         0.3003      0.1721
                          70          70          70          66          14
      
        KODUKAI      0.10975    -0.03754    -0.12942     1.00000     0.53783
                      0.3803      0.7647      0.3003      0.0         0.0473
                          66          66          66          66          14
      
        TSUUWA       0.11552     0.14591    -0.38661     0.53783     1.00000
                      0.6941      0.6187      0.1721      0.0473      0.0   
                          14          14          14          14          14
      
                                    SAS システム                             6
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
      Model: MODEL1  
      Dependent Variable: TAIJYUU                                            
                                Analysis of Variance
      
                                Sum of         Mean
       Source          DF      Squares       Square      F Value       Prob>F
      
       Model            2   2733.55626   1366.77813       34.660       0.0001
       Error           67   2642.09817     39.43430
       C Total         69   5375.65443
      
           Root MSE       6.27967     R-square       0.5085
           Dep Mean      64.45286     Adj R-sq       0.4938
           C.V.           9.74305
                                    SAS システム                             7
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
                                Parameter Estimates
      
                         Parameter      Standard    T for H0:               
        Variable  DF      Estimate         Error   Parameter=0    Prob > |T|
      
        INTERCEP   1    -67.118947   22.18681240        -3.025        0.0035
        SHINTYOU   1      0.438471    0.12886608         3.403        0.0011
        KYOUI      1      0.630467    0.09266063         6.804        0.0001
      
      
                                    SAS システム                            10
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
           プロット : TAIJYUU*SHINTYOU.  凡例: A = 1 OBS, B = 2 OBS, ...
      TAIJYUU |
          100 +                                               A
              |                              A                        A
              |
           75 +                               A   A A   A  A  AA
              |                         B B A D A A A B C A A A   D   A   A A
              |   A           A A   A B A B A D B C A AAA A   A A  AA A
           50 +           A     B         A
              |
              |
           25 +
              --+---------+---------+---------+---------+---------+---------+-
               155       160       165       170       175       180       185
                                          SHINTYOU
      
                                    SAS システム                            11
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
             プロット : TAIJYUU*KYOUI.  凡例: A = 1 OBS, B = 2 OBS, ...
       TAIJYUU |
           100 +                                                    A
               |                                     A    A
               |
            75 +                                 AA   BA  A       A
               |                          A A C BAI DABB     A
               |                  A   A B C AAD EBF  AA   A
            50 +       A               A  A A
               |
               |
            25 +
               ---+-------+-------+-------+-------+-------+-------+-------+--
                 50      60      70      80      90      100     110     120
                                            KYOUI
      
                                    SAS システム                            12
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
             プロット : TAIJYUU*PRED1.  凡例: A = 1 OBS, B = 2 OBS, ...
      TAIJYUU |
          100 +                                                   A
              |                                 A          A
              |
           75 +                              B     A BA         A
              |                         BA AADBABDCB B B
              |               A AA  A AACABCCCDAAAA
           50 +   A          A    AA
              |
              |
           25 +
              --+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+-
               40          50          60          70          80          90
                                 Predicted Value of TAIJYUU
      
                                    SAS システム                            13
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
             プロット : RESID1*PRED1.  凡例: A = 1 OBS, B = 2 OBS, ...
            |
      R  40 +
      e     |
      s     |
      i  20 +                                  A                 A
      d     |    A                                        A
      u     |                A A   A   BA AACAA   A A
      a   0 +---------------A---A----A-CA-B-DB-BC-B-BA---------A--------------
      l     |                    AA   A  BACBCAABD  A B
            |
        -20 +
            ---+-----------+-----------+-----------+-----------+-----------+--
              40          50          60          70          80          90
                                Predicted Value of TAIJYUU
      
                                    SAS システム                            14
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
            プロット : RESID1*SHINTYOU.  凡例: A = 1 OBS, B = 2 OBS, ...
            |
      R  40 +
      e     |
      s     |
      i  20 +                               A                A
      d     |                            A                           A
      u     |                  A         B A C A B   A B AA
      a   0 +----A-------A-----------A-B---A-C-A-A-B--AC---A-BA--B-A-A---A----
      l     |                A B   A A A B   C A B A B   A   A A BA  A     A
            |
        -20 +
            ---+---------+---------+---------+---------+---------+---------+--
              155       160       165       170       175       180       185
                                         SHINTYOU
      
                                    SAS システム                            15
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
             プロット : RESID1*KYOUI.  凡例: A = 1 OBS, B = 2 OBS, ...
            |
      R  40 +
      e     |
      s     |
      i  20 +                                        A               A
      d     |     A                                       A
      u     |                  A      A B  A B  BD    B
      a   0 +-----------------------B-A-B---ABABAF-AAAC---A--------A----------
      l     |                           A B  CBBAF AAAC   A   A
            |
        -20 +
            -+--------+--------+--------+--------+--------+--------+--------+-
            50       60       70       80       90       100      110      120
                                           KYOUI
      
                                    SAS システム                            16
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
            プロット : RESID1*TAIJYUU.  凡例: A = 1 OBS, B = 2 OBS, ...
            |
      R  40 +
      e     |
      s     |
      i  20 +                                                   A          A
      d     |                A                                   A
      u     |                 A    A A  B AAAC A A  AA
      a   0 +----------A-------A--ADACB-DA-B-CB------A------------------------
      l     |        A    A   CAAB FABBBAA A
            |
        -20 +
            ---+---------+---------+---------+---------+---------+---------+--
              40        50        60        70        80        90        100
                                          TAIJYUU
      
                                    SAS システム                            17
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
                                Univariate Procedure
      Variable=RESID1        Residual
                                      Moments
      
                      N                70  Sum Wgts         70
                      Mean              0  Sum               0
                      Std Dev    6.187995  Variance   38.29128
                      Skewness    1.28436  Kurtosis   2.087816
                      USS        2642.098  CSS        2642.098
                      CV                .  Std Mean   0.739607
                      T:Mean=0          0  Pr>|T|       1.0000
                      Num ^= 0         70  Num > 0          28
                      M(Sign)          -7  Pr>=|M|      0.1196
                      Sgn Rank     -157.5  Pr>=|S|      0.3604
                      W:Normal   0.905397  Pr<W         0.0001
      
                                    SAS システム                            20
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
                                Univariate Procedure
      Variable=RESID1        Residual
                Stem Leaf                        #             Boxplot
                   2 2                           1                0   
                   1 8                           1                0   
                   1 024                         3                |   
                   0 55555667788                11                |   
                   0 001111123344               12             +--+--+
                  -0 44444433322221111111000    23             *-----*
                  -0 9988777665555555555        19             +-----+
                     ----+----+----+----+---              
                 Multiply Stem.Leaf by 10**+1             
      
                                    SAS システム                            21
                                              14:11 Tuesday, December 12, 2006
                                Univariate Procedure
      Variable=RESID1        Residual
                                   Normal Probability Plot              
                22.5+                                                 * 
                    |                                             *    +
                    |                                         *+*++++++ 
                 7.5+                                  *******+         
                    |                         +++*******                
                    |               *************                       
                -7.5+ *   * * *******+                                  
                     +----+----+----+----+----+----+----+----+----+----+
                         -2        -1         0        +1        +2     
      
    3. 結果の見方
      • 単変量毎の相関が有意なのは、身長と体重、体重と胸囲の間。

      • 対象になったのは 70名。
      • 回帰に役立っているか : 役立っている : 0.01% だから 1% で有意
      • 決定係数(R-square)は 50.9%
      • 個々の説明変量が予測に役立っているか?
        • 係数がゼロか? : 定数項も身長も胸囲も有意(1% で有意)
      • 残差の性質 ===> 正規性 : 残差プロット、残差解析
        • 均等に散らばっているか?
        • 傾向はないか? : 傾向があると言うことは正規性の仮定が崩れていること
        • 外れ値? 85Kg より重い 3名程度が吟味対象?

  3. [演習] : 「男性のみ」で、かつ「体重の大きい 3名を除外」して実行してみよ。

  4. 回帰分析における変数選択 :

  5. 次回は、... : 12月20日 13:10
[DIR]講義のホームページへ戻ります